Πού βρίσκεται;

Τα Βέρβενα ή η Βέρβαινα όπως ονομάζεται από πόλλους είναι ένα ορεινό χωριού του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας. Έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός. Χτισμένο στις πλαγιές του Πάρνωνα και σε ύψος 1.160μέτρων αποτελεί έναν ιδιαίτερο προορισμό για όλο το χρόνο. Απέχει μόλις 20 χιλιόμετρα από την Τεγέα και 35 χιλιόμετρα από την Τρίπολη. Κοντινό προορισμό αποτελεί και για τους επισκέπτες του Παραλίου Άστρους αφού απέχει περίπου 45 χιλιόμετρα. Έτσι, μπορεί κάποιος να το επισκεφτεί ένα καλοκαιρινό βράδυ και να απολαύσει τόσο τη δροσιά όσο και το νόστιμο φαγητό στις ταβέρνες του χωριού.

Τα Βέρβενα στα αρχαία χρόνια…

Η περιοχή στην οποία βρίσκεται σήμερα το χωριό ήταν μέρος της αρχαίας Αρκαδίας. Σύμφωνα με το λεξικογράφο Ησύχιο κατοικούσαν εκεί το αρκαδικό γένος ων Βερβένιων. Τα αρχαιότερα ευρήματα της περιοχής βρέθηκαν στη θέση Πέτρα, όπου υπάρχει σήμερα η βρύση με το αντίστοιχο όνομα. Πρόκριται για πέτρινες αξίνες, οι οποίες χρονολογούνται στη 2η χιλιετία π.Χ. Επίσης, λείψανα που σχετίζονται με τη λατρεία της Αρτέμιδος από τον 9ο αι π.Χ. έως και τα ελληνιστικά χρόνια βρέθηκαν στη θέση Παντελεήμων. Επίσης, σε αυτή τη θέση χτίστηκε κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα π.Χ. μαρμάρινος ναός δωρικού ρυθμού. Ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος, καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μελέτησε το συγκεκριμένο ναό. Επίσης, υπάρχουν αρκετές ενεδείξεις ότι το χωριό κατοικούταν και κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου. Βέβαια, περισσότερα στοιχεία για τη κατοίκηση του χωριού έχουμε από την εποχή του Ιουστινιανού και μετά.

Τα Βέρβενα κατά τη Βυζαντινή και Οθωμανική περίοδο…

Η εύρεση ερειπίων από παλαιότερους οικισμούς σε κοντινές περιοχές, αποτελεί ένδειξη ότι ο οικισμός υπήρχε κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου. Μαρτυρία για την άνθηση του βυζαντινού πολιτισμού κατά τον 12ο αιώνα μ.Χ. αποτελεί η ύπαρξη βυζαντινού ναού που χρονολογείται εκείνη την εποχή. Αρχιτεκτονικά μέλη του ναού βρίσκονται και σήμερα στο ναό του Τιμίου Προδρόμου που ανάγεται στο 18ομ.Χ. αιώνα. Η περιοχή για αρκετά χρόνια δεν είχε κατοίκους. Όμως, επανακατοικήθηκε τον 17ο αιώνα. Όπως μαρτυρείται από απογραφή των Βενετών στο χωριό κατοικούσαν περίπου 90 οικογένειες. Το χωριό γνωρίζει μεγάλη παρακμή κατά τον 18ο αιώνα. Τότε χτίζονται στο χωριό αρκετά πυργόσπιτα όπως είναι του Παπαθανασίου, του Παπαϊωάννου, του Αυγουστή και του Κρητικού.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου χτίζεται και η Μεγάλη Βρύση του χωριού. Η βρύση φέρει τέσσερις κρουνούς, οι οποίοι ρέουν όλο το χρόνο. Είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο με ανάγλυφες παραστάσεις. Όπως αναφέρεται και στη Διήγησι του Κολοκοτρώνη το χωριό το 1806 καταστράφηκε από τους καταδιωκόμενους κλέφτες του. Αυτό έγινε γιατί οι κάτοικοι δεν ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του γέρου του Μοριά για βοήθεια. Συγκεκριμένα, ο Κολοκοτρώνης αναφέρει «ἐστείλαμεν εἰς τὰ Βέρβενα νὰ μᾶς στείλῃ ψωμὶ καὶ ζωοτροφίας, καὶ αὐτοὶ μᾶς ἀποκρίθησαν: ἔχομε βόλια καὶ μπαροῦτι, καὶ ἐπήγαμε καὶ τοὺς ‘χαλάσαμε.»

Τα Βέρβενα κατά την Επανάσταση του 1821

Σημαντική ήταν η συμβολή των Βερβένων και κατά τη διάρκεια της ελληνική Επανάστασης. Αρχικά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε ιδρύσει εκεί στρατόπεδο. Συγκεκριμένα, το αρχηγείο του ήταν εγκατεστημένο στον Πύργο του Αυγουστή. Ο πύργος αυτός σώζεται ακόμα. Μάλιστα, στις 18 Μαϊου του 1821 οι Τούρκοι, οι οποίοι βρίσκονταν στη Τρίπολη επιτέθηκαν στο στρατόπεδο των Βερβένων. Βέβαια, έχασαν στη μάχη Βερβένων και Δολιανών. Μάλιστα, στις 21 Ιουνίου 1821 αφήχθηκε στα Βέρβενα ο Δημήτριος Υψηλάντης από την Οδησσό της Ρωσίας. Τότε έγινε και η επίσημη υποδοχή του. Στο σημείο της υποδοχής υπάρχει μαρμάρινη πέτρα με τη μορφή ανοιχτού ειληταρίου, η οποία τοποθετήθηκε το 1920.

Τον Ιούλιο του 1825 το χωριό γνωρίζει και πάλι δοκιμασίες αφού επιτίθενται τουρκο-αιγυπτιακές δυνάμεις. Τελικά, καταστράφηκε το 1826 όταν πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ.